Điểm nhấn trong bài phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Lễ khai giảng năm học mới 2025-2026

Sáng 5/9, trong không khí trang trọng tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia, Tổng Bí thư Tô Lâm đã tham dự và đánh trống khai giảng năm học mới 2025-2026. Bài phát biểu chỉ đạo của Tổng Bí thư không chỉ là lời chúc mừng, động viên mà còn là một thông điệp mạnh mẽ, một bản hiệu triệu đầy tâm huyết, xác định rõ những định hướng lớn, mang tính đột phá cho ngành giáo dục trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Nhìn thẳng vào sự thật, không né tránh yếu kém

Mở đầu bài phát biểu, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ôn lại chặng đường 80 năm vẻ vang của ngành giáo dục cách mạng Việt Nam, từ phong trào "Bình dân học vụ" những ngày đầu lập nước đến những thành tựu hội nhập quốc tế ngày nay. Tuy nhiên, một trong những điểm nhấn quan trọng và được dư luận đặc biệt quan tâm chính là sự thẳng thắn, không né tránh khi người đứng đầu Đảng nhìn nhận những tồn tại, yếu kém của ngành.

Tổng Bí thư chỉ rõ: "Chất lượng giáo dục còn chưa đồng đều, chênh lệch vùng miền còn lớn. Đổi mới căn bản, toàn diện có khâu chưa đồng bộ, còn lúng túng cả trong nhận thức và hành động." Ông cũng nêu bật những vấn đề gai góc như giáo dục đại học đổi mới chậm, sự liên kết giữa đào tạo – nghiên cứu – thị trường lao động chưa chặt chẽ, và phương pháp dạy học ở nhiều nơi vẫn chưa khuyến khích được sự sáng tạo. Đây là sự nhìn nhận thẳng thắn, làm tiền đề cho những yêu cầu đổi mới quyết liệt hơn trong thời gian tới.

Từ "chỉnh sửa" đến "kiến tạo" – Một sự thay đổi tư duy căn bản

Thông điệp mang tính đột phá và xuyên suốt nhất trong bài phát biểu của Tổng Bí thư chính là yêu cầu phải "chuyển từ cải cách ‘chỉnh sửa’ sang tư duy kiến tạo – dẫn dắt phát triển quốc gia bằng giáo dục". Đây không còn là việc vá víu, điều chỉnh những bất cập nhỏ lẻ, mà là một sự thay đổi toàn diện về triết lý và phương pháp luận. Giáo dục không còn đi sau để đáp ứng nhu cầu xã hội, mà phải đi trước, chủ động tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, hình thành các trung tâm tri thức, công nghệ, từ đó dẫn dắt và định hình tương lai phát triển của đất nước.

Để hiện thực hóa tư duy kiến tạo này, Tổng Bí thư đã vạch ra 9 định hướng lớn, bao trùm mọi khía cạnh của ngành. Trong đó, nhiều nội dung lần đầu tiên được nhấn mạnh ở cấp độ cao nhất, thể hiện một tầm nhìn mới, phù hợp với bối cảnh toàn cầu và khát vọng quốc gia.

Ưu tiên tuyệt đối cho công bằng và hội nhập

Một trong những điểm mới nổi bật là sự nhấn mạnh đặc biệt vào việc bảo đảm tiếp cận bình đẳng trong giáo dục. Tổng Bí thư yêu cầu "không để bất kỳ trẻ em nào bị bỏ lại phía sau", ưu tiên tuyệt đối cho vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Chủ trương miễn học phí cho toàn bộ học sinh từ mầm non đến hết THPT được khẳng định lại, cùng với việc thí điểm hỗ trợ bữa ăn trưa.

Đặc biệt, Tổng Bí thư đã công bố một quyết sách mang tính chiến lược và nhân văn sâu sắc: đầu tư xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tại 248 xã biên giới đất liền, với mục tiêu thí điểm hoàn thành 100 trường ngay trong năm học sau. Đây là một bước đi cụ thể, thể hiện quyết tâm chính trị cao độ trong việc thu hẹp khoảng cách giáo dục, tạo điều kiện phát triển toàn diện cho con em các dân tộc thiểu số.

Song song với công bằng là đẩy mạnh hội nhập quốc tế. Hội nhập không chỉ để học hỏi mà còn để "lan tỏa chuẩn mực", nâng cao vị thế giáo dục Việt Nam. Việc khuyến khích đồng đào tạo, công nhận tín chỉ, trao đổi giảng viên và thu hút học giả quốc tế được xem là những giải pháp then chốt.

Công nghệ và con người – Hai trụ cột của đổi mới

Trong kỷ nguyên số, Tổng Bí thư yêu cầu phải thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo (AI) trong giáo dục. Công nghệ phải trở thành "cú hích" cho đổi mới căn bản, từ dạy và học linh hoạt, học liệu mở đến việc nâng cao năng lực số cho cả giáo viên và học sinh. Đây là một định hướng bắt kịp xu thế toàn cầu, yêu cầu ngành giáo dục phải nhanh chóng thích ứng và làm chủ công nghệ.

Tuy nhiên, công nghệ dù hiện đại đến đâu cũng không thể thay thế được vai trò của người thầy. Tổng Bí thư khẳng định: "Thầy cô là linh hồn của giáo dục, là nhân tố quyết định sự thành bại của đổi mới." Việc Quốc hội đã thông qua Luật Nhà giáo được xem là nền tảng pháp lý quan trọng để nâng cao cả đời sống vật chất lẫn vị thế xã hội của nhà giáo, đồng thời siết chặt hơn các chuẩn mực về nghề nghiệp và đạo đức.

Xây dựng xã hội học tập – Trách nhiệm chính trị của mỗi người dân

Một thông điệp mang tầm vóc triết lý sâu sắc và có sức lan tỏa rộng lớn trong bài phát biểu là việc xác định xây dựng xã hội học tập, học tập suốt đời không chỉ là nhu cầu cá nhân mà còn là "một trách nhiệm chính trị, một hành động cách mạng thường trực của mỗi người dân". Trong thời đại tri thức thay đổi từng ngày, việc học không giới hạn ở trường lớp mà phải trở thành một thói quen, một nhu cầu tự thân của tất cả mọi người, ở mọi lứa tuổi. Đây là nền tảng vững chắc nhất cho một dân tộc tự cường, đảm bảo cho đất nước tiến cùng thời đại.

Bài phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Lễ khai giảng năm học mới đã vượt ra ngoài khuôn khổ của một sự kiện thường niên. Đó là một văn kiện mang tính định hướng chiến lược, thể hiện một tư duy mới, một quyết tâm mới và một khát vọng mới cho nền giáo dục Việt Nam. Với những chỉ đạo quyết liệt và toàn diện này, ngành giáo dục đang đứng trước một cơ hội lớn để tạo ra những bước đột phá thực chất, góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, "sánh vai các cường quốc năm châu" như Bác Hồ kính yêu hằng mong ước./.